Αντικείμενο μελέτης από πολλά πανεπιστήμια του κόσμου για την συμβολή της στη μακροβιότητα και ιδιαίτερα αγαπητή για τις εξαιρετικές νοστιμιές, η Κρητική διατροφή υπερέχει και σε ποιότητα και ποικιλία εδεσμάτων. Στην Κρήτη συναντάμε προϊόντα που αξίζουν σίγουρα την προσοχή μας κυρίως λόγω του ιδιαίτερου και έντεχνου τρόπου παρασκευής τους.
Ανάμεσα σε αυτά τα παξιμάδια δεν είναι τίποτα άλλο από διπλοφουρνισμένο ψωμί, το οποίο από τις θερμοκρασίες χάνει την υγρασία του και ξηραίνεται. Όμως η νοστιμιά του προέρχεται από το καλό αλεύρι που έχει χρησιμοποιηθεί.
Τα τυροκομικά προϊοντα της Κρήτης ανέκαθεν θεωρούνταν ανώτερα σε γεύση και ποιότητα. Το Κεφαλοτύρι Κρήτης παρασκευάζεται αποκλειστικά από ίση αναλογία πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος. Πριν καταναλωθεί ωριμάζει για τουλάχιστον τρεις μήνες και ανάλογα με την εποχή συλλογής του γάλακτος το χρώμα του είναι λευκό ή ωχρό. Είναι σκληρό τυρί με γεύση αλμυρή και πικάντικη και προτιμάται τριμμένο πάνω σε ζυμαρικά, σαγανάκι, μέσα σε διάφορες πίτες ή ως επιτραπέζιο τυρί.
Το τυρί της Δίκτης είναι ιδιαίτερα σκληρό, αλατισμένο με πικάντικη γεύση και χαμηλά λιπαρά. Παράγεται παραδοσιακά στο Όρος Δίκτη. Η γνωστή σε όλους Γραβιέρα Κρήτης (ΠΟΠ) Παρασκευάζεται κατ’ αποκλειστικότητα από πρόβειο γάλα και διατίθεται στην αγορά μετά από ωρίμανση τεσσάρων έως έξι μηνών. Είναι σκληρό τυρί με ευχάριστη υπόγλυκη βουτυράτη γεύση και πλούσιο άρωμα.
Έχει έντονο κίτρινο χρώμα και το χαρακτηριστικό της είναι οι μικρές τρύπες στην επιφάνειά της. Απολαμβάνεται με ψωμί ή Κρητικά παξιμάδια ως μεζές για την τσικουδιά, μέσα σε πίτες ή ακόμα με φρούτα όπως σταφύλια ή αχλάδια.
Η στάκα, το βούτυρο του αφρόγαλου, είναι παραδοσιακό προϊόν που δύσκολα συναντάται στο εμπόριο. Καταλληλότερη εποχή για την παρασκευή της είναι αναμφίβολα η Άνοιξη αφού τότε το γάλα είναι ιδιαίτερα λιπαρό. Πρόκειται λοιπόν για επεξεργασμένο λίπος του γάλακτος.
Τρώγεται σκέτη ή πάνω σε ψωμί, χρησιμοποιείται για το τηγάνισμα των αβγών (στακαύγουλο) και μπορεί να συμβάλλει στο μαγείρεμα άλλων φαγητών όπως τηγανητές πατάτες ή ρύζι. Είναι αρκετά λιπαρό, αλλά και πλούσιο σε διατροφική αξία, και σε θερμίδες.
Το Απάκι είναι το Kαπνιστό αλλαντικό που παρασκευάζεται από μαλακό, άπαχο χοιρινό κρέας από την περιοχή των νεφρών κομμένο σε στενόμακρες λουρίδες. Αν και η παραγωγή του ξεκίνησε σε οικιακό επίπεδο στα σπίτια της Κρήτης, ωστόσο τώρα παράγεται και από μικρούς παραγωγούς.
Τέλος η ρακί είναι το Σήμα κατατεθέν της Κρητικής κουλτούρας και καθημερινής συνήθειας. Παράγεται από απόσταξη σταφυλιών ή σπανιότερα μούρων και συνοδεύεται με παραδοσιακά κρητικά εδέσματα, καλτσούνια και γραβιέρα με μέλι. Καταναλώνεται πριν ή και κατά τη διάρκεια του φαγητού, σε ειδικές περιπτώσεις ή εορτασμούς και αποτελεί τρόπο καλωσορίσματος.
